Een onrechtmatige daad, wat is dat?
De term “onrechtmatige daad” hebt u vast wel eens gehoord. Maar wat is dat nu eigenlijk, een onrechtmatige daad? Dat is aan de ene kant gemakkelijk te beantwoorden en aan de andere kant ook weer niet!
In feite kan op drie manieren sprake zijn van een onrechtmatige daad: (1) als een inbreuk wordt gemaakt op andermans recht, (2) als in strijd wordt gehandeld met de wet en (3) als in strijd wordt gehandeld met de maatschappelijke zorgvuldigheid.
Voorbeelden van de eerste twee manieren waarop een onrechtmatige daad kan worden gepleegd zijn gemakkelijk te geven. Bijvoorbeeld iemand verhinderen dat hij zijn recht, bijvoorbeeld zijn eigendomsrecht, kan uitoefenen. Denk hierbij aan het aan de ketting leggen van iemands fiets, waardoor hij die fiets niet meer kan gebruiken. Een ander voorbeeld is publiekelijk, bijvoorbeeld op internet, iemands eer of goede naam aanranden. Nog een ander voorbeeld is iemand mishandelen of spullen van iemand vernielen of beschadigen. Hierbij wordt overigens ook in strijd met de wet gehandeld; er wordt zelfs een strafbaar feit gepleegd.
Een voorbeeld van de derde manier waarop een onrechtmatige daad kan worden gepleegd, dus het handelen in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid, is lastiger te geven. Het hangt heel erg van de precieze feiten en omstandigheden af en of uiteindelijk de rechter, als er een procedure wordt gestart, dat handelen ook ziet als onrechtmatig.
Uit de rechtspraak kan een aantal voorbeelden worden afgeleid van deze derde manier waarop onrechtmatig wordt gehandeld.
Bijvoorbeeld het verhuren van ondeugdelijke of gevaarlijke zaken aan consumenten, het door een gemeente niet repareren van een ondeugdelijk wegdek waardoor een gevaar voor het verkeer ontstaat, het op een oneerlijke manier concurreren met andere ondernemers, het zonder toestemming kopiëren van een logo van een andere ondernemer, het maken van misleidende reclame, het heien op een terrein waardoor schade wordt toegebracht aan aangrenzende percelen en het niet waarschuwen van andere mensen voor een groot gevaar.
Maar u kunt zich voorstellen dat er dus allerlei situaties en omstandigheden kunnen zijn die niet op voorhand kunnen worden beschreven, maar waarbij uiteindelijk sprake kan zijn van onrechtmatig handelen.
Welke mogelijkheden hebt u als tegen u of uw onderneming een onrechtmatig daad wordt gepleegd?
Als een onrechtmatige daad tegen u of uw onderneming wordt gepleegd, kunt u ten eerste schadevergoeding eisen. Als de schade niet vrijwillig wordt betaald door degene die onrechtmatig heeft gehandeld, kunt u in een procedure aan de rechter vragen om de dader te veroordelen tot betaling van schadevergoeding.
Ten tweede kan een verbod worden geëist. Als de rechter in een procedure zo’n verbod oplegt, kan hij daaraan ook een dwangsom verbinden. Dat betekent dat zo lang de onrechtmatig daad niet wordt gestopt, of iedere keer dat een onrechtmatige daad wordt gepleegd, de dader een geldbedrag aan u moet betalen. Dat kan helpen als stimulans om niet meer onrechtmatig te handelen of om daarmee te stoppen.
Hebt u altijd de hiervoor genoemde mogelijkheden als onrechtmatig wordt gehandeld?
Nee. Er moet altijd aan bepaalde vereisten worden voldaan. Zo moet hard kunnen worden gemaakt dat ook echt schade wordt geleden, of dat er schade dreigt. Als dat niet het geval is, kan uiteraard geen schadevergoeding worden geëist. De schade moet ook zijn veroorzaakt door het onrechtmatig handelen en niet door iets anders.
Daarnaast moet, zoals dat juridisch heet, de onrechtmatige daad ook aan de dader kunnen worden toegerekend. Als de dader weliswaar onrechtmatig heeft gehandeld, maar er was sprake van overmacht, of misschien zelfs van een psychische stoornis, waardoor de dader er niets aan kon doen dat hij onrechtmatig handelde, zal er ook geen aansprakelijkheid voor schade ontstaan.
Vragen?
Hebt u vragen over een onrechtmatige daad, wordt u aansprakelijk gesteld of wilt u een ander aansprakelijk stellen, neem dan contact op met Boudewijn Advocatuur.
Boudewijn van Orsouw